Παροιμίες είναι ο μικρός έμμετρος ή πεζός λόγος, που διατυπώνει παραστατικά και συχνά αλληγορικά μια σοφή γνώμη, μια διαπίστωση, μια συμβουλή, και που επαναλαμβάνεται στον καθημερινό λόγο σαν επιχείρημα η σαν παράδειγμα.
Είναι καταστάλαγμα που βγαίνει από τη σκέψη και την παρατήρηση που κάνουν οι λαοί πάνω στη ζωή και την κοινωνία των ανθρώπων, επί χιλιάδες χρόνια. Στις παροιμίες καθρεφτίζεται ολόκληρη η ψυχή και η ζωή κάθε λαού και γι αυτό αποτελούν πηγή πολύτιμη για την έρευνα κάθε εκδήλωσης της ζωής του.
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της παροιμίας είναι η βραχυλογία, η παραβολική διατύπωση, το διδακτικό νόημα και η προέλευσή της απ΄το λαό.
Δεν θα ισχυρισθούμε φυσικά ότι οι παροιμίες που θα ακολουθήσουν είναι παροιμίες αποκλειστικά του Παλαιοχωρίου. Είναι όμως παροιμίες που κυκλοφορούν στο χωριό. Μερικές απ΄αυτές είναι λίγο αθυρόστομες. Δεν τις παραλείπουμε, είναι κι αυτές μέρος της κληρονομιάς μας.
«Ακόμα δεν τουν είδαμι Γιάνν΄ τουν είπαμι»
Μη βιάζεσαι να κρίνεις η να χαρακτηρίσεις κάτι η κάποιον που δεν ξέρεις καλά
«Άλλου του βίξ΄μου κι άλλου του κλάσ΄μου»
Λέγεται όταν θέλουν τα δείξουν τη μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε δυό πράγματα
«Άλλους έχ΄ τ΄όνουμα κι άλλους τ΄χάρ΄»
Συχνά άλλος έχει την ενοχή κι άλλον κατηγορούμε
«Άλλους Πάσχα άλλους Χάσκα κι τ΄αρνί θηλ΄κό»
Πρέπει να κατανέμονται δίκαια τα αγαθά σε όλους
«Αλ΄πού Μαίσια»
Πονηρός ριψοκίνδυνος πανέξυπνος
«Άμα ξαναγένου νύφ΄ ξέρου να κάνου μιτάνις»
Μια προσπάθεια που επαναλαμβάνεται δίνει καλύτερα αποτελέσματα
«Απού χυμένου γάλα κουρφή μη μπιριμέν΄ς»
Άμα χαλάσει μια φιλία δύσκολα ξαναγίνεται
«Αν έκαναν όλις οι μέλισσις μέλ΄ θα έτρουγαν οι γιούφτ΄ μι τα κουτάλια»
Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο εργατικοί κι αποδοτικοί
«Άντρα θέλου τώρα τουν θέλου»
Για κείνους που ζητούν να γίνει αμέσως ένα πράγμα που θέλει κόπο και χρόνο
«Απού γάμου έρχουμι άχ τι πείνα που τραβώ»
Για την περίπτωση που κάποιος προσπαθεί να πείσει τον άλλο για κάτι που είναι αδύνατον να έχει γίνει
«Είνι κώλους κι βρακί»
Είναι φίλοι αχώριστοι
«Γιννήθ΄κι ΄που κάτ΄ π΄τ΄ ντρανταφ’λλιά»
Είναι τυχερός, όλα του πηγαίνουν καλά
«Γιάνν΄ς κιρνάει Γιάνν΄ς πίν΄»
Γι αυτούς που προσπαθούν να ωφεληθούν από κείνο που προσφέρουν
«Γριά γαδούρα κόκκιν΄ π΄στιά
Ανάρμοστο με την ηλικία, κακόγουστο ντύσιμο
«Δεν ήταν γριά ήταν ζαρουμέν΄»
Για τις περιπτώσεις που δεν λέμε τα πράγματα με το όνομα τους
«Είπαμι κυρά μ΄ να κλάν΄ς μα συ του παρακάν΄ς»
Μη βγαίνεις από τα όρια
«Έλα πατέρα σι δείξου τ΄ς μάνα σ΄μ΄»
Όταν οι νέοι προσπαθούν να δείξουν ότι ξέρουν περισσότερα απ΄τουςηλικιωμένους
«Κακό σκ΄λι ψόφου δεν έχ΄»
Για τους κακούς που ζουν πολλά χρόνια
«Κοιμάτι μι τα τσαρούχια»
Είναι αφελής
«Κουντά στου μουσαφίρ΄ καλουπιρνάει κι νοικουκύρ΄ς»
Να επωφελείσαι όταν έχεις ευκαιρία
«Κουρδούκ΄λισι ι τέντζιρ΄ς βρήκι του καπάκι»
Γι αυτούς που ταιριάζουν πολύ
«Κριμάστι του αδιρφό μ΄, ιγώ ζαλίζουμι»
όταν θέλουμε να αποφύγουμε κάτι
«Λιάζ΄ν του σκατό τ΄ς»
Είναι φοβερά τσιγκούνηδες
«Μι τουν ήλιου τά βγάζου μι τουν ήλιου τα βάζου τι έχ΄ν τα έρμα κι ψουφούν;»
Για όσους δεν ενδιαφέρονται για τις δουλειές τους κι αποτυχαίνουν
«Μ΄κρόν κώλου δεν έδιρις τρανόν μη γκαταπιάνισι»
Διαπαιδαγώγησε σωστά και αυστηρά πολύ μικρό το παιδί σου
«Μουναχός χόριβι κι όσου θέλεις πήδα»
Στο σπίτι του ο καθένας κάνει εκείνο που τον ευχαριστεί
«Μουνός καυγάς δε γένιτι»
Η αφορμή για μια φιλονικία δίνεται συχνά κι από τα δυό μέρη
«Μπρος στα κάλλη τι ΄νι πόνους»
Για να φανεί κανείς όμορφος, μπορεί να υποστεί μεγάλες ταλαιπωρίες
«Να λιλί, δο μ΄ τσιτσί»
Γι αυτούς που δεν ξέρουν να διαπραγματεύονται και ξεγελιούνται
«Να σι κάψου Γιάννη να σι αλείψου μύξα να γιάνει»
Μη δείχνεις ψεύτικο ενδιαφέρον για κάποιον που έβλαψες
«Να τ΄πιείς στου πουτήρ΄»
Είναι πάρα πολύ όμορφη (και ειρωνικά)
«Ντύθ’κι η νύφ΄ κι απόμ΄νι»
Σε περιπτώσεις που κάποιος ξεχνιέται η εγκαταλείπεται την τελευταία ώρα
«Ξιέρ΄τ΄αρσιν΄κά απ΄τουν κώλου τ΄»
Δεν ξέρει τίποτα
«Όποιους δεν είδι κάστρου, είδι φούρνου κι τρόμαξι»
Για τους απλοικούς που ενθουσιάζονται με το παραμικρό
«Όποιους δεν πάντριψι κουρίτσ΄ κι δεν έχτισι σπίτ΄ δε ξιέρ΄τίπουτα»
Η προίκα του κοριτσιού και το χτίσιμο σπιτιού είνα τα δυσκολώτερα και δαπανηρότερα πράγματα στη ζωή.
«Όσου βιάζιτι η γριά τόσου κόβιτι η κλουστή»
Με τη βιασύνη δεν γίνεται σωστή δουλειά
«Ι βήχας κι ι παράς δεν κρύβιτι
Ο πλούσιος με τα έργα και τις σπατάλες του δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητος
«Ι βριμμένους τ΄βρουχή δεν τ΄φουβάτι
Για τους φτωχούς και τους αρρώστους που όσα κακά κι άν τους βρουν
Πιστεύεται πως πολλοί γαμπροί έχουν τα ελαττώματα και τα
«Ι Θιός στου ντιμπέλ΄ του ντρουβά βλιέπ΄ δυό φουρές»
Οι τεμπέληδες είναι τυχεροί
«Ι καλός ι μύλους όλα τ΄αλιέθ΄»
Το γερό στομάχι χωνεύει τα πάντα
«Ι κάλπ΄κους ι παράς δε χάνιτι»
Ένας παλιάνθρωπος δεν παθαίνει τίποτα
«Κάπιουν δεν τουν χουρούσι η τρύπα έσιρνι κι κουλουκύθα»
Για τους μικρούς χώρους που τους γεμίζουν περιττά πράγματα
«Ούτι γάμους άκλαφτους ούτι κηδεία αγέλαστ’»
Και στους γάμους κλαίνε αλλά και στις κηδείες κάποιο σχόλιο μπορεί να
«Πάει ι κιρός που έδιναν τα σκ΄λιά μι τα λουκάνικα»
Για κείνους που έζησαν και καλύτερες μέρες
«Πάρι τα μάτια μ΄ κι κοίτα»
Για τους ερωτευμένους που βλέπουν ομορφιά εκεί που δεν υπάρχει
«Πέθανι να σι αγαπώ κι ζεί να σι έχου αμάχη»
Για την περίπτωση που μνημονεύουν για καλούς ανθρώπους πεθαμένους
«Πέσι πίτα να σι φάου»
Γι αυτούς που τα περιμένουν όλα έτοιμα
«Πήρι ψηλά τουν αμανέ»
Έγινε περήφανος ακατάδεχτος
«Πιέ νιρό νά χεις του κιφάλ΄ γιρό»
Να αποφεύγεις το οινόπνευμα
«Βρέξι κώλου να φας ψάρια»
Πρέπει να κοπιάσεις για να απολαύσεις αυτό που επιθυμείς
«Τσιγκ του λιλί χουρεύβ΄ του πιδί»
Χωρίς χρήματα δεν κάνει κανείς τίποτα
«Ρώτ΄σι κι τουν αδιρφό μ΄ του ψιεύτ΄»
Όταν φίλοι και δικοί προσπαθούν να μας καλύψουν λέγοντας ψέματα, που όμως δεν γίνονται πιστευτά
«Ας είνι Σαββάτου μάστουρα κι ας είνι χίλις ώρις»
Εκφράζεται η χαρά του εργαζομένου για το τέλος της εβδομάδας και την
«Σα βριμμένους γάτους»
Μεταμελημένος, Κακομοίρης, αξιολύπητος
«Πήγι σαν του σκ΄λι στ΄αμπέλ΄»
Πέθανε πραπεταμένος, ακοίταχτος
«Στου τέλους ξουρίζ΄ν του γαμπρό»
Για όταν έρχεται ο λογαριασμός στο τέλος μιας γιορτής
«Τζιάμπα ξύδ΄ γλυκότερου απού μέλ΄»
Να εκτιμάς ότι σου προσφέρεται κι ας είναι μηδαμινής αξίας
«Τι είδις τι μαρτυράς»
Δεν είδες τίποτα μπροστά σ΄αυτά που έπαθα εγώ
«Του γκώλου σ΄ θα βάλ΄ς μάγειρα σκατά θα σι μαγειρέψ΄»
Για τους ανίκανους που δεν μπορούν να κάνουν μια σωστή δουλειά
«Του ζόρ΄ βγάζ’ ζόρι»
Στην ανάγκη ο άνθρωπος επιστρατεύει όλες τις δυνάμεις του
«Του γινάτ΄ βγάζ΄ μάτ΄»
Ο θυμός και μίσος μπορεί να δημιουργήσουν ανεπανόρθωτα κακά
«Τουν Τούρκου φίλιβι κι τουν κώλου σ΄ φύλαγι»
Να μην εμπιστεύεσαι ανθρώπους που σε εχθρεύονται
«Του πιδιού μ΄ του πιδί δυό φουρές πιδί μ΄»
Η αγάπη των ηλικιωμένων για τα εγγόνια τους είναι απεριόριστη
«Του προικειό παντρεύει κι στ΄χιό»
Παντρεύεται και η πιο άσχημη γυναίκα όταν έχει χρήματα
«Του φαί κάν΄ φαρδύ»
Οι άνθρωποι που παχαίνουν τρων πολύ
«Τουν έχει τ΄ς κάπας τ΄ μανίκ΄»
Δεν έχει καμμιά συγγένεια η σχέση μαζί του
«Τουν έψησι ψάρ΄ στ΄αχείλ΄»
Τον βασάνισε σκληρά
«Τούρκιψι αυτό»
Δεν πρόκειται να ξαναποκτήσεις αυτό που σου πήραν, τό ΄χασες
«Τραβάτι μι κι ας κλιαίου»
Όταν υποκρινόμαστε ότι δεν θέλουμε κάτι ενώ συμβαίνει το αντίθετο
«Χέσ΄κι γάτα μεσ΄ τ΄κριββάτα»
Δεν λες τίποτα καινούριο, μην κάνεις τον έξυπνο
«Χουριό που φαίνιτι κουλαούζου δε θέλει»
Εκείνο που βλέπουμε δεν χρειάζεται να μας το δείξουν
«Ικεί που είσι ήμουνα κι ικεί που είμι θά ΄ρθεις»
Νέος ήμουνα και γώ όπως εσύ τώρα. Τώρα γέρασα όπως και συ θα γεράσεις
«Φουβούμαν κι φουβέριζα αξάμουνα κι τ΄ς μάζουνα»
Γι αυτόν που ενώ θέλει να παρουσιάζεται δυναμικός, είναι ανίκανος και
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου